‘Is er nog ruimte voor industrie en logistiek in Nederland’? Deze vraag stond centraal tijdens het nationale debat over industrieel en logistiek vastgoed dat op vrijdag 21 april werd gehouden in de Gelderlandfabriek in Culemborg. Dit debat over de verdozingsdiscussie werd georganiseerd door Dilas, de branchevereniging van vastgoedbedrijven in de logistiek en industrie en het College voor Rijksadviseurs. Dit samenzijn van vrijwel alle stakeholders in de branche is hard nodig omdat Nederland Distributieland zijn beste tijd heeft gehad. “Logistiek in Nederland is toe aan update.” Dat werd bij de opening van het debat meteen al duidelijk bij de opening en een ronde door de zaal met ongeveer 50 aanwezigen.
Trots
Nederland is een handelsland en een doorvoerland en dus logistiek sterk. Daarentegen is de ruimte schaars. 2% van Nederland bestaat uit bedrijventerreinen en daarop staan de meest duurzame distributiecentra ter wereld. Daar zijn we trots op, maar deze ‘dozen’ verdienen qua uiterlijk vaak niet de schoonheidsprijs. De tendens is dat men zich daarom steeds meer richt tegen de ontwikkeling van grote gebouwen voor logistiek in Nederland. “En daar zit de zorg. Is dat een bewuste keuze die we maken?”, vraagt Tim Beckmann, bestuurslid van Dilas en ceo van logistiek vastgoedontwikkelaar intospace, zich hardop af. “Nederland Distributieland was altijd het leidmotief en dat heeft ons veel gebracht”, aldus Wouter Veldhuis, rijksadviseur fysieke leefomgeving bij het College van Rijksadviseurs. “Maar we zien op dit moment dat er grenzen zijn aan de groei. Ketens komen onder druk te staan.”
Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid
Door verschillende crises, door corona en de oorlog in Oekraïne, wordt de handel kwetsbaarder. Ketens worden hierdoor anders georganiseerd. De fundamentele rol van het toewerken naar een circulaire economie is daarbij ook onontkoombaar geworden. In dit debat, waarin beleidsmakers, logistieke bedrijven, verladers, vastgoedontwikkelaars en maatschappelijke organisaties samen komen, is er om te beginnen ruimte voor een aantal stakeholders om aan een discussietafel plaats te nemen en met elkaar van gedachten te wisselen over hoe logistieke ontwikkelingen, ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid samen kunnen gaan, gevolgd door een Lagerhuisdebat waar alle aanwezigen in de zaal zelf actief aan meedoen.
Dagvoorzitter Frénk van der Linden roept, na het sentiment in de zaal te hebben gepeild, de mensen voor de tafelzetting naar voren. Dat zijn Sander Breugelmans (Prologis), Eelko Brinkhoff (Brabantse Ontwikkelings Maatschappij), Olger van Dijk (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), Ruud van Heugten (Greenport Venlo), Merten Nefs TU Delft) en Olaf Vogelaar (Bol.com).
Bloedsomloop van de samenleving
Merten Nefs trapt af en bevestigt vanuit zijn onderzoeksachtergrond nog maar eens de behoefte aan nieuw perspectief in deze tijd waarin ruimte steeds schaarser wordt, maar het bewustzijn van de consument ook niet onaangeroerd laat. “We willen leven met 21e eeuws gemak in een 19e eeuws landschap. Logistiek is meer divers geworden, we zijn in de e-commerce gestapt en zijn daarvoor de gateway toe Europe geworden. We zouden van Nederland Distributieland naar ‘de logistiek als bloedsomloop van de samenleving’ toe moeten”, aldus Nefs.
Programma Mooi Nederland
De discussie gaat vervolgens over de inpassing van industriële en logistieke panden in het landschap en het daarnaast hebben van voldoende ruimte voor woningbouw, landbouw en natuur. Maar ook over het loskomen van de emotie die er heerst rondom verdozing en logistiek wordt volop gesproken. Immers, het pand van een industriële partij ziet er vaak precies hetzelfde uit als het logistieke pand wat er naast staat. Het Programma Mooi Nederland van het rijk wordt benoemd, bedoeld om de belevingswaarde, gebruikswaarde én toekomstwaarde centraal te stellen bij het ordenen van de ruimte in Nederland. Dit programma moet handvatten bieden om Nederland mooi, functioneel, robuust en duurzaam te houden.
‘Nooit meer grote blauwe doos bouwen’
Welke lessen zijn er tot nu toe geleerd en wat voor inzichten heeft dat opgeleverd?, vraagt Van der Linden aan het panel. Olaf Vogelaar: “Met terugwerkende kracht zouden we nooit meer een blauwe doos zoals in Waalwijk neerzetten. Wij gaan nu een nieuw dc in Lelystad ontwikkelen en betrekken vanaf dag 1 bewoners en de gemeente hierbij. We zijn veel meer maatschappelijker betrokken en gaan voor een lange termijn visie.”
Sander Breugelmans: “Er zijn, ook door ons, spuuglelijke dc’s neergezet. Nu passen we veel meer groen toe in de structuur rondom een gebouw. En een pand zonder zonnepanelen, kan echt niet meer.”
Behoefte aan grootschaligheid blijft
Inhakend op de behoefte aan grootschaligheid, is er meer ruimte nodig en zijn er meer vervoersbewegingen. “Covid bracht versnelling, er is dichterbij voorraad neergelegd. Dat drukt op de ruimtevraag”, zegt Eelko Brinkhoff. Vogelaar: “Wij (Bolcom, red.) bundelen al en doen dat op 1 plek. Dat zijn minder vervoersbewegingen dan als iedereen naar een winkel toe gaat. We zijn wel bezig naar om minder lucht vervoeren en schonere distributie, bv. door de overname van Cycloon.”
Verbodsbepaling
“We mogen ook niet voorbij gaan aan de datacenters discussie”, vindt Olger van Dijk. “In ons regeerakkoord staat dat we verdozing tegengaan, omdat Nederland zich druk maakt over het lelijker worden van het landschap. Maar een verbodsbepaling werkt niet. We moeten breder nadenken en rekening houden met de economie en daarbij heeft het rijk ook zeker een rol.”
Ruud van Heugten: “Ook duurzaamheid moet opnieuw worden georganiseerd en hiervoor zijn gebouwen en terreinen nodig. Dan gaat het niet alleen over recyclen, maar ook over re-usen en remanufacturing. Dat vraagt ruimte.”
Perspectief
Aan de hand van vijftien stellingen werd vervolgens in de vorm van een Lagerhuisdebat gediscussieerd over de toekomst van logistiek in Nederland. Dat gebeurde onder leiding van Gijs Weenink van de DebatAcademie. Dit liet zien dat voor- en tegenstanders van de gepresenteerde stellingen openstaan voor elkaars argumenten en in sommige gevallen zelfs overliepen naar de andere kant. Aan het einde van het debat kon worden geconcludeerd dat het samenzijn wat drempels heeft geslecht. De oplossing voor het ruimte vraagstuk is echter nog steeds niet klip en klaar. Wel is er meer respect gekomen en enig perspectief voor oplossingsrichtingen.
