Als je de veiligheid op het werk wilt vergroten, is gedrag een van de thema’s waar je onherroepelijk mee aan de slag moet. Dat geldt overal, niet alleen in het magazijn. Als je directeur van BMWT bent, ontkom je er dus ook niet aan. Gedrag hangt nauw samen met een van de vier pijlers van een veilige logistieke omgeving. We zijn allemaal op zoek naar de manier waarop je medewerkers kunt aanzetten tot veilig gedrag. Alle ideeën die ik daarover had, werden deze zomer op losse schroeven gezet toen ik een whitepaper van de psycholoog Frank Guldenmund las, docent bij de sectie veiligheidskunde van de TU Delft.
Gewoontedier
Intrigerend vind ik de vraag of en hoe je slecht veiligheidsgedrag kunt afleren… Te hard rijden met heftrucks, even een te zware stapel dozen wegzetten, lopend een kortere route door het magazijn kiezen ook al kom je dan in een pad waar alleen voertuigen mogen rijden…
Dat afleren is veel lastiger dan je denkt, besef ik nu. Dat komt door de slechte gewoontes die eraan ten grondslag liggen. Een gewoonte-lus heeft een vast patroon: iets (de ‘prompt’ heet dat in de psychologie) wakkert een reeks handelingen (een routine) aan. Vaak onbewust. Uiteindelijk is er een beloning, en die houdt de gewoonte in stand: tijdwinst, gemak, noem maar op. Het kan rationeel maar ook emotioneel zijn. Vergelijk het met het ‘lekkere gevoel’ dat een roker heeft als hij een sigaret opsteekt.
Stoppen met roken
Cruciaal is dat je er rekening mee houdt dat dergelijke gewoontes en routines niet zijn af te leren. Niet voor niets is stoppen met roken zo moeilijk. Hoe fanatiek men de sigaretten ook afzweert, een terugval ligt altijd op de loer. Doordat de routine voor altijd in de hersenen is opgeslagen. Bijvoorbeeld na afloop van een diner of seks.
Maar je kunt wel nieuwe gewoontes áánleren, die ervoor in de plaats komen. En daar ligt de oplossing! Met een nieuwe prompt, nieuwe routine en uiteindelijk een nog aantrekkelijker beloning als resultaat. Let op: dat is niet eenvoudig en het kost tijd en inspanning.
Bij veiligheidsgedrag moet je op zoek gaan wat die trigger is, en daarop inspelen. Zit het in de omgeving, de routing, tijdstip van de dag, geluiden… Het kan van alles zijn. Wil je vervolgens het gedrag beïnvloeden, is het goed om te weten dat mensen graag (bijna automatisch zelfs) leren door te imiteren. Het werkt dus als het gewenste gedrag op de werkvloer zichtbaar is. Bovendien moet de beloning duidelijk zijn: tijdwinst, complimenten, vertrouwen, werkplezier.
Doe het samen
Het moet ook realistisch zijn: de medewerkers moeten erin geloven dat de nieuwe routine en de beloning haalbaar zijn. Uit onderzoek is ook gebleken dat nieuw, gewenst gedrag in groepsverband gemakkelijker is vol te houden. Dat is ook een van de succesfactoren van de AA: samen maken alcoholisten meer kans om van de drank af te blijven.
De normen en overtuigingen van de groep geven houvast: we dragen hier allemaal een helm, dat doen we gewoon. En als iemand dat niet doet, wordt hij daar op aangesproken. Een positief frame met descriptieve normen werkt dan het beste: “je collega’s houden zich ook aan de regels als ze haast hebben” heeft meer effect dan “je collega’s vinden dat je je aan de regels moet houden als je haast hebt”. Dat versterkt ook weer het leren door imiteren.
Er valt nog veel meer over te vertellen over het aan- en afleren van veiligheidsgedrag en ik wil hier beslist meer van weten. Ik heb meteen Guldenmunds boek Gedrag & Veiligheid besteld. Maar ik ben ook heel benieuwd hoe men vanuit de praktijk hier tegenaan kijkt.
Wat zijn jouw ervaringen als warehousemanager, veiligheidsadviseur of arbodeskundige? Welke tips heb je om het gedrag in het magazijn beter en veiliger te maken. Reageren kan hieronder.
